Karşı-lık

 

Sabah kalktım işe gidiyorum. Marketçi abiye teşekkür etmek için söze başladım:

- Abi Ankara'daydım ben, hanımı hastaneye götürmüşsün, Allah razı olsun.

- Ne demek kardeşim, komşuyuz biz, lafı olmaz.

Buraya kadar her şey güzel, normal. Sonrasında ise şu dünyada midemi bulandıran bir avuç huydan biri sabah sabah çıkıyor karşıma - yeniden:

- Sen de bizim işimizi görüyorsun. Her şey karşılıklı bu dünyada, öyle değil mi?

Bunu söyleyen kişi bir esnaf. Dürüst, erdemli esnaflara lafım yok ama bu bir ruh hali. Esnaf ruhu. Tuz ruhundan daha yakıcı, aşındırıcı. Her şeyin karşılıklı olması, politik münasebetlerde bir yere kadar anlaşılabilir -belki- ama insan ilişkilerinin bu temel üzerine inşa edilmesi en hafif tabirle tiksindirici. Halbuki inancımızda da kültürümüzde de muhtaç kişinin dinine, milliyetine, cinsine-cibilliyetine bakılmadığı gibi iyiliğine-kötülüğüne de bakılmaz. Muhtacın sadece ihtiyacı giderilir, yoksa yapılan şeyin adı iyilik değil, ticaret olur. Tıpkı bu abimizin yaptığı gibi. Ama yadırgamıyorum. Tüm medya araçlarında insan ilişkilerinin temeline bu düstur yerleştirilmiş vaziyette ve neslimiz de bu yayınlarla büyüyor onlarca yıldır. 

Düğünlerde hediye olarak takılmış olması gereken altınların bile karşılığının haciz bildirileriyle alındığı bir topluma dönüştük. Yakın çevremde bile her türlü cemiyet takılarının çetelesi tutulup tek tek hesabı veriliyor-soruluyor. Aykut Enişte adında bir komedi filmi vardı. Filmin bir kaç yerinde şu soru soruluyor:" N'oldu bize?" Sahi ne oldu da böyle menfaatperest insanlar olduk? Ya da hep böyle miydik? En küçük iyiliğimizin dokunacağı insanlar için bile: "Bir gün halimi bile sormayana adamla işim olmaz" tarzında düşüncelere ve konuşmalara başlıyoruz. Biz bu değiliz, bu isek bile bu olmamalıyız, kimse olmamalı. Bu durum hayvanlarda yaygın ama insan türünün ayırt edici bir özelliği değil kesinlikle.

Hani elden bir şey gelmeyince sık sık kullandığımız bir dilek cümlesi var, onunla bitireyim: Hayırlısı olsun...

"Onların yaptığı hiçbir iyilik karşılıksız bırakılmayacaktır: çünkü Allah, Kendisine karşı sorumluluklarının bilincinde olanları iyi bilir." Âl-i İmran: 115