Ortayolculuk

Çok yakınımdaki bazı insanlarda gözlemlediğim bir durum var: Radikallik. Akla ilk gelen alanlardan son gelen alanlara kadar. Sonra bir baktım ki çok uzağımdaki insanlarda da var bu durum.

Bu radikalliğimizin payını almadığı hiçbir alan kalmadı. Deprem oluyor, aynıyız; savaşlar yaşanıyor yanı başımızda, ülke içinde, aynıyız; yangınlar, seller, toplumsal felaketler yaşanıyor, aynıyız. Asalım keselim ile umursamazlık uçlarındayız, iki ucu da kanserojen. 

Mesela teknoloji kullanımı... Beynimize çip takılmasını tartışıyoruz ama her birimizin elinde birer çip var ve güle oynaya kullanıyoruz. İlk çıktıklarında bu oyuncaklarımız için de aynı tartışmaları yapmıştık gerçi. Muhtemelen beynimize de aynı şekilde kendi istek ve hatta karşı konulamaz arzumuzla taktıracağız. 

Artık her bir bilgiyi elimizdeki ekranlardan yaptığımız "araştırma"larla ediniyoruz. Tarhana çorbası yapımından, Hudeybiye barış anlaşmasına, patates nasıl ekilirden göktaşlarına kadar her konuya değinen bir sosyal medya platformu, video veya site çıkıyor önümüze. Hemen eleştirmek, üstünü çizmek için söylemiyorum. Neticede eski kitapların hepsinde de doğru veya doğrulanabilen bilgiler yok. Dönemin ünlü bilgini Erzurumlu İbrahim Hakkı'nın (Allah rahmet etsin) ünlü kitabı Marifetname'nin bir bölümünde insanların fiziksel özelliklerinden karakter analizi yapılır mesela. Burnu şöyleyse karakteri şöyledir, ensesi şu şekilse kişi şöyledir gibi. Bugünse bu tarz fiziksel özellikler karakter açısından pek bir şey ifade etmiyor. Dünyanın en karaktersiz, en vahşi insanları genelde eli yüzü, kıyafeti düzgün insanlar olabiliyor; ama dönemi için büyük bilimsel bilgilerdi bunlar. Bugün doğru olduğunu ispatladığımızı düşündüğümüz birçok bilgi de yarın komik gelecek şekillerde yanlışlanacak muhtemelen. Zaten bilimin güzelliği de burada. Bu açıdan muhteşem bir imkandan faydalanıyoruz; ama bir sıkıntı var, ne öğrenirsek öğrenelim aklımızda durmuyor. Yani bunu gelecek nesillere aktaracak şekilde içselleştiremiyoruz. Her seferinde nasıldı diyerek video veya yazı arşivini karıştırıyoruz, hem de neredeyse bütün bilgilerimiz için; çünkü çok hızlı bir şekilde daldık bu platformlara ve sürekli de meşgul ediliyoruz, durup düşünerek karar vermeye fırsatımız dahi olmuyor. Sorgulayan, sorgulatan, düşündüren sayfalar bile bizi şöyle bir süre kendi başımıza bırakmıyor. Hazırı var, yapılmışı var, düşünülmüşü var, almaz mıydınız?...

En son ne zaman bir kütüphaneye gidip kitaplardan bir konu araştırdığımı hatırlamıyorum. Galiba lise yıllarımdı. Eskiler bilir zaten veya halen bunu yapan güzel insanlar da bilir; ama bilmeyenler için muhakkak tavsiye ederim. İlçenizdeki bir kütüphaneye gidin. Fiziksel emek vererek edinilen bilgiler akılda mıh gibi kalıyor. Bunun için dijital platformlarda da bazı yöntemler geliştirilmiş ama galiba eski kafalı olduğumdan bende pek işe yaramadı. Her halükarda bir şekilde ciddi bir emek ve vakit ayırmak gerek bir şeyi gerçekten öğrenmek için ve de tutuculuktan uzak durmak. Yoksa ulaşabildiğimiz bilgileri tek doğru kabul edip kapıyı pencereyi kapattığımızda düşünsel gerileme başlıyor. Yeni hiçbir bilgi duvarı aşıp içeri giremiyor.

Son yıllarda Kitabımızın emri olan ortayolda olma hali de her şeyin hazır elde edildiği bu dünyada yoğun eleştiri almaya başladı. Her şeyi etiketleyerek anlamaya çalıştığımızdan uçlarda yaşamayan, herhangi bir görüşü fanatikçe savunmayan herkes, ortayolcu etiketi yiyip saha dışına itiliyor. 1980 darbesi öncesi yaşanan sağ sol çatışması gibi ama silahlar farklı, mermilerle değil de harflerle yapılan bir savaş...

Açıkçası ben ne şiş yansın ne de kebapçıyım doğrudur. Neden birinden birisi olmak zorundayım? Kim koydu bu kuralları, kim dağıttı bu rolleri? Olmak için ateşte yanmak veya yakmak mı gerekiyor? Hem doymak için illa kebap mı yemeli? Evet ortayolda olmak zordur, sarp yokuştur; ama müjdelenenler de bunlardır (Ekleme: Hayır, müjdelenen ben değilim, orta yolda olmayı hakkıyla başaranlar. Benimse amacım o, yani müjdelenmeyi hak etmek.). Her devrin ve herkesin adamı olmak kaypaklığı değil elbette bahsettiğim şey. Dik duramama gevşekliği de değil. Adamına göre muamelecilik hiç değil! Eskiler buna "itidal" derler. Hadi fiziksel olarak bir sözlük alıp bu kelimenin anlamına bakalım ve günlük hayatımızda özellikle de internetteki yazışmalarımızda ne kadar uygulayabiliyoruz test edelim. Zira daha yazıda itidalli olamazsak eylemlerimizde asla olamayız/olamıyoruz da...