Uzay çöpleri

(Tüm görseller, mesele anlaşılsın için oluşturulmuş illüstrasyonlardır.)
4 Ekim 1957’de Sovyet bilim adamlarının geliştirdiği dünyanın ilk yapay uydusunun uzaya fırlatılmasıyla aktif uzay incelemeleri dönemi başlamış oldu. Şimdi ise dünya genelinde her yıl 500’ü aşkın uzay aracı ve uydu uzaya gönderiliyor. 

Farklı bilgilere göre şu anda, 10 cm’den büyük olan 21.000 parça uzay çöpü yörüngede dolaşmakta. Ayrıca 1 ile 10 cm arasında boyutlara sahip 500.000 parça da söz konusu. Uzay çöplerinin toplam ağırlığı ise 7000 ton civarında. Bir milimetreden daha büyük boyutta olan 130.000.000' dan fazla nesnenin şu anda yörüngemizi tıkadığını tahmin ediliyor. Bunların büyük bir çoğunluğu oldukça hızlı bir şekilde hareket ediyor. Radarlarla tespit edilebilecek boyuttaki yaklaşık 12.000 büyük parça sürekli gözlem altında tutuluyor. Bu çöpler her ne kadar uzay kuruluşları tarafından izlenmeye çalışılsa da tümünü izlemek maalesef mümkün olamıyor. Dünya'nın etrafında ortalama 27.000 km/saatten daha yüksek bir hızda turlayan bu nesneler, yanlış bir hesaplama sonucu astronotları ve uyduları büyük bir risk altında bırakabilir.

Dünya teknolojilerinin uzay ile bağlantılı olduğu dikkate alınırsa uzay çöpleri her an insanoğlunun yaşamını olumsuz etkileyebilir. İçinde bulunduğumuz “modern” dünyada, her gün yeni bir savaş sebebi ortaya çıkabildiğinden ve petrol gibi enerji kaynaklarının ardından temiz suyun bile savaş sebebi olabileceği söylendiğinden, dünyanın yörüngesinde bırakılan uzay çöplerinin de günün birinde bir savaşa sebep olabileceği rahatlıkla söylenebilir. The Guardian’ın haberine göre Rus bilim adamları, uzay çöplerinin yanlışlıkla askeri bir uyduya çarpma tehlikesinin olduğunu iddia ediyor. Bir askeri uydu hasar aldığında da neler olabileceğini tahmin etmek çok zor değil.

Bu çöpler sebebiyle bazı sorunlar zaten ortaya çıkmış durumda. 2013 yılında, Blits olarak adlandırılan bir Rus uydusu, parçalanmış bir Çin hava uydusundan kaynaklanan parçalar sebebiyle “saldırı” almıştı. Ayrıca 2014 yılında da Uluslararası Uzay İstasyonu, uzay çöplerinden kurtulmak için 5 kez manevra yapmak zorunda kalmıştı.

Uzaycılık Haberleri dergisinin baş yazarı İgor Marinin bu hususta şunu söyledi:

“Bugüne kadar ne Rusya’da, ne de her hangi başka bir ülkede uzay çöplerinin toplanması için hiçbir makul yöntem teklif edilmedi. Bazıları, özel ağın kullanılmasını teklif ediyor. Fakat bu tamamen gerçekleştirilemez bir teklif. Çöp parçaları uzayda saniyede 10-12 kilometre hızla, yani kurşundan çok daha hızlı hareket ediyor ve bu yüzden hiç bir ağ bunları yakalayamaz. Mıknatısı teklif edenler oldu. Bu da gerçek dışı, çünkü uyduların yapımında kullanılan metallerin çoğunu mıknatıslar çekmiyor, onlar düralüminden yapıldı.”

Çöplerin, dünyadan iletilecek lazer ışını vasıtası ile yakılması ve uzaya robot temizlikçinin gönderilmesi gibi fantastik fikirler de öne sürülüyor. Fakat aslında tek etkili çıkış yolu olarak, insanın çöp bırakmaması kuralı kalıyor.

NASA ve ESA, uzay çöpü yaratmayacak uydu tasarımları üzerinde çalışıyorlar. Bu tasarımlar arasında ömrü dolan uydunun manyetik kuvvetle Dünya’ya indirilmesi gibi planlar var. Uzay çöpü toplama çalışmalarının önümüzdeki 5 yıl içinde başlaması bekleniyor.

*

Habere not: Bilindiği gibi son olarak uzaya hedefini şaşırmış son model bir otomobil gönderildi. Bununla ilgili olarak yeniden kullanılabilir roketler üretmedir, dünyanın en güçlü roketidir vesair “ilerleme” temalı yorumlar yapılabilir yahut komplo teorileri üretilebilir ki üretildi bile çoktan. Ancak burada dikkat edilmesi gereken mesele şu ki, usûle bakılacak olursa, insanoğlunun uzaydaki “ilerleyişi” de aynen dünyadaki gibi popülist, saygısızca ve küstahça olacak gibi görünüyor. Bırakın gezegenimizin içindeki veya yörüngesindeki çöpleri temizlemeyi, atıklarımızın komşu gezegenleri kirletmesine engel olabileceğimiz bile şüpheli.